Prezydent Andrzej Duda zawetował ustawę uznającą język śląski językiem regionalnym

Prezydent Andrzej Duda zawetował ustawę, która miała nadać językowi śląskiemu status języka regionalnego. Decyzja ta, ogłoszona 29 maja 2024 roku, miała zostać podjęta po dokładnej analizie wniosku i opinii ekspertów.

Prezydent w swoim wniosku podkreślił, że dążenie do nadania etnolektowi śląskiemu statusu języka regionalnego nie jest nowym zjawiskiem. Przez ostatnie lata zauważalny był wzrost działań mających na celu uznanie mowy mieszkańców Górnego Śląska za odrębny od polszczyzny język regionalny oraz podkreślenie autonomii tego regionu. Inicjatywy te, podejmowane przez różne opcje polityczne posiadające wówczas większość sejmową, uwzględniały uwarunkowania historyczne, polityczne, kulturowe, językowe i społeczne oraz licznych opinii ekspertów. Dotychczas konsekwentnie odmawiano finalizacji tych dążeń.

Prezydent zaznaczył, że ocena, czy doszło do powstania języka regionalnego lub wyodrębnienia mniejszości etnicznej, musi opierać się na badaniach spełnienia kryteriów określonych w ustawie z dnia 6 stycznia 2005 roku o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym. Powinna ona być dokonana przez specjalistów zajmujących się badaniem języka, kultury i tradycji, szczególnie językoznawców. Prezydent podkreślił, że samo przekonanie zainteresowanej grupy społecznej o odrębności językowej, kulturowej lub tradycyjnej jest niewystarczające.

W oparciu o dostępne opinie ekspertów, zwłaszcza językoznawców, wśród których przeważa stanowisko, że gwary śląskie są gwarami języka polskiego, a dialekt śląski jest takim samym dialektem języka polskiego jak dialekty małopolski, wielkopolski czy mazowiecki, Prezydent uznał, że nie została spełniona przesłanka prawna wynikająca z art. 19 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 stycznia 2005 roku o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, umożliwiająca uzyskanie przez etnolekt śląski statusu języka regionalnego.

Prezydent zwrócił uwagę, że brak statusu języka regionalnego dla etnolektu śląskiego nie oznacza braku ochrony. Zarówno dialekt śląski, jak i inne dialekty i gwary polskie, podlegają ochronie na mocy ustawy z dnia 7 października 1999 roku o języku polskim. Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 4 tej ustawy, ochrona języka polskiego obejmuje upowszechnianie szacunku dla regionalizmów i gwar oraz przeciwdziałanie ich zanikowi.

Prezydent, podzielając obawy, że uznanie etnolektu śląskiego za język regionalny mogłoby wywołać podobne oczekiwania u innych grup regionalnych, podkreślił odpowiedzialność za państwo. W jego ocenie, objęcie określonych dialektów językowych przepisami ustawy z dnia 6 stycznia 2005 roku o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku regionalnym, przy braku jednoznacznych podstaw merytorycznych i prawnych, jest niewłaściwe, zwłaszcza w kontekście bieżącej sytuacji społecznej i geopolitycznej. W uzasadnieniu odwołano również się do działań hybrydowych wobec Polski. W oświadczeniu podkreślono, że szczególna dbałość o zachowanie tożsamości narodowej jest niezbędna, a kluczowym elementem tej ochrony jest pielęgnowanie języka ojczystego.